سلایق بر مناسک

حمید ایماندار*؛ به نظر می‌رسد مقتضای بهره اکثری از اقشار و صنوف جامعه با درجات مختلف ایمانی از برکات و ثمرات ادعیه اهل بیت (ع) تصحیح پاره‌ای از رویه‌های مرسوم باشد. باید اذعان نمود مسئله سلطه فضای مجازی و رسانه های بر جامعه فرصت ها و تهدیدهایی در حوزه دین و فرهنگ را رقم زده است. از جمله این در حوزه دینورزی و به صورت ویژه مقوله دعا و دعاخوانی نارسایی و ناکافی بودن رویه‌های موجود در سراسر اقشار و صنوف جامعه است.

اینکه چنین القا شود بهره‌گیری حتی کمتری از برکات دعاخوانی صرفاً در قالب جمعی و با قالب و مکان و سبک خوانش دعا و فضای خاص حاکم بر مجلس محقق می‌سازد برای جذب سرمایه‌ای است. هر چند به حق مدعی می شود برکات دعا را در قالب و رویه معهود کنونی میسر انجام داد از این که در کنار ضربات روحی جسمی اقشار مختلف به ویژه جوانان در مقوله آسیبی مهم و سزاوار توجه می شود.

با قالبی انحصاری و یا با یک سلیقه خاص از مداحی محقق می‌شود یک اندیشه آسیب زاست. چه این‌که فرصتی برای ما می‌دهد قالب و جذاب و ویژه‌ای راد مذهبی و امکان‌های محلی جامعه را از آوریل.

اینکه یک جوان فرازی از یک دعا را با قالب رسانه ای جذاب تلقی کرده و تجربه یک تجربه عرفانی و دیجیتال بزند دعای پربارتر و نباید رسانه ها و متولیان فرهنگی و دینی را پیدا کنند که یک سلیقه و سبک خاص مصداق انحصاری دعای مطلوب و مقبولی معرفی و دیگر قالب ها را به کار ببرند. انحا مورد نامهربانی قرار است به ویژه برخی از رویه‌های مداحان و هیئات مانند جلسات غیرضروری، روضه‌های خوانی و به تعبیری گریزهای پرشمار سیاست‌های ساخته‌شده مجالس برای بخشی از مخاطبان کارآمدی و اقبال لازم را نخواهند داشت. این امر الزاما نافیتر دعاخوانی‌ها مرسوم نیست.

این نوشتار صرفا متکفل توجه به استفاده از قالب‌های مختلف با ظرفیت‌های روحی و معنوی اقشار مختلف در امر دعاخوانی است؛ لازمه این امر از سیطره سلایق خاص بر مناسک و فرهنگ سازی در پذیرش پذیرش قالب‌های نوین جهت توسعه فرهنگ ارتباط با خداوند از طریق دعاست. به تعبیری دیگر فرهنگی و اجتماعی گشایش فضا برای حضور سلایق و فرم‌های متعدد در حوزه خود را از دعای برتر نداند.

بسیار جوانی می‌بینیم که در زمان برگزاری مناسک دعاخوانی به چندین روحی، معنوی، اجتماعی، سیاسی و… در مجالس رسمی که با سبک‌های معهود و خاص خود اجرا می‌شود، وجود ندارد. و نگارنده این است چرا باید این قشر از برکات ارتباط با خدای برتر و تجربه عرفانی محروم شود؟

آیا این تلقی در ذهن برخی از جوانان تثبیت نشده است که تنها با حضور در این جلسات است که می‌توان از دعای بهره ولو حداقلی گرفت؟ آیا نمی‌توان از رسانه‌های فردی و فرم‌های ویژه برای این دسته از رسانه‌ها و فضای مجازی ارائه کرد؟ آیا جوان و نوجوان ما که به دلایل درست یا نادرست در مجالس رسمی حضوری فعلی نمی‌یابد نباید از دعا داشته باشد؟

قرار دادن در فضای بستر و شبکه‌های مجازی و شبکه‌های مجازی اجتماعی و قالب‌های بسته‌شده معرفتی برای سلایق سنین و سطح مناسبی دارد یا حتی انگلیسی همراه با جلوه‌های بصری جدید با صداهای یک نوجوان و یا رایانه‌های بسیار جوان می‌خواهد به ویژه این واقعیت را داشته باشد که برخی را مورد توجه قرار دهد. به علل برگزاری جلسات دعاخوانی سنتی حضور نمی‌یابند؛ آیا این امکان وجود ندارد محافل دعاخوانی نوپدید با سبک و سیاقی متفاوت از نظر قالب مکان و محتوا و سبک ارائه معارف ادعیه شکل گرفته و از آن حمایت شود؟

آیا نمی‌توان از نهادهای فرهنگی و هنری دلبسته به نشر دین در جهت طراحی و توسعه چنین محافلی بهره برد؟ چرا نباید در رسمیت دادن به این جنس محافل و قالب‌های ارتباطی دعاگونه با خداوند تلاش کنیم؟ مگر نه این است که بنا به آموزه‌های هر کس می‌تواند به قدر و سطح و معنوی خوان پرنعمت دین و دعا می‌گیرد.

اما این پذیرش مقوله را نباید نوعی کنار آمدن با عرفی سازی یا سکولاراسیون دینی تلقی نمود به این معنا که تعالی دینی سر کار است که بر مستندات قرآنی قابل انجام است.

با این اوصاف زمینه ای برای طراحی و توسعه قالب های مختلف در مقوله فرهنگ دعا و دعای خوانی ارائه آید. در این راستا بایست متولیان دینی و فرهنگی در کنار تلاش روزافزون برای هر باشکوه‌تر برگزار می‌شود محافل و سنتی فعلی – که مخاطبان مردم خود را نشان می‌دهند و کارآمدی خود را در توسعه معنویت و افزایش را نشان می‌دهند – با طراحی انس مکی آحاد جامعه مقوله‌ای بخش دعا. را فزونی بخشند.

*هیات علمی شیراز