مستندها دربارۀ اولادیمیر پوتین

– ولادیمیر پوتین بدون یکی از تاثیرگذارترین سیاستمدارن دنیا در قرن بیست و یکم بوده است. او رهبر یکی از قدرتهای نظامی دنیاست از ابتدای قرن بیست و تا حالا رهبری روسیه را هم این که صحنۀ قدرت را .

فرارو در عین چهرۀ مرموزی، همیشه سوالاتی از شخصیت‌های حال حاضر بوده است. در طی این سال‌ها مستندهای بسیاری با شخصیت شخصیتی ساخته شده که هرکدام کوشیده‌اند به بخشی از پرسش‌ها دربارۀ این تأثیرگذار سیاست جهانی پاسخ داده‌اند. در اینجا شش مورد از بهترین مستندات را معرفی کرده‌اند که کدام یک از شخصیت‌های خاص، شیوۀ حکمرانی و سرچشمه‌های قدرت پوتین پرداخته‌اند.

. رابطه ی جنسی داستان یک جاسوس روس (Putin: A Russian Spy Story) (۲۰۲۰)

این سریال مستند قسمتی تصویری از کل کاری و فعالیت‌های سیاسی پوتین داده و چگونگی دست‌یابی آن بر سیاست جهان را به تصویر کشیده است. بسیاری در این مستند دربارۀ پوتین حرف زده‌اند؛ از همکاران و دوستان سابقش تا کسانی که علیه مبارزه با آن ها مبارزه کرده اند. یکی از جالب‌ترین چهره‌ها در بین تاتیانا یوماشِوا دختر بوریس یلتسین است.

این مستند مراحل مختلف ترقی پوتین در سلسله‌مراتب سیاسی را به تصویر می‌کشد. از نحوه پیوستن به کاگ‌ب و حضور آلمان شرقی تا روابط با شهردار سن‌پترزبورگ، نزدیک بوریس و نهایتا تبدیل شدن به او به شخص اول روسیه. از جالب‌ترین سکانس‌های فیلم در پایان آن قرار دارد؛ یلتسین در سال 2000 و بعد از انتخاب پوتین به ریاست جمهوری روسیه، در حضور خبرنگاران با تماس می‌گیرید تا انتخاب را انتخاب کنید. این تماس حتی بعد از یک ساعت و نیم انتظار هیچ پاسخی نمی‌کند.

. قصری برای پوتین (قصری برای پوتین) (۲۰۲۱)

مستند را الکسی ناوالنی ساخته است. فساد حکومتی در روسیه که در حال حاضر در زندان به سر می‌برد. این مستند ادعای قصر بزرگی که شهر گلنجیک در ساحل سیاه قرار دارد، متعلق به پوتین را بزرگترین رشوه تاریخ حساب آورده است. در سال ۲۰۲۲ قسمت دوم این مستند ساخته شد که ضمن تکرار ادعاهای تصاویری از درون قصر و شواهدی از ساخت قصر دیگر هم می‌کرد.

دولت روسیه همیشه این ادعاها را رد کرده و خود پوتین هم در مصاحبه‌های گفته است که نه خودش و نه نزدیکانش ارتباطی با این قصر ندارند. نظر از اینکه ماجرا چیست، به هیچکدام از مستندها (علیرغم اینکه تماشایی و خوش‌ساخت) مدرکی قطعی و واضحی که ادعاها را ثابت کند وجود ندارد.

. شاهدان پوتین (شاهدان پوتین) (۲۰۱۸)

مستند نگاهی دقیق و به فرد به چگونگی رسیدن به پوتین است. از سال ۱۹۹۹ شروع می‌کند؛ زمانی که مردم روسیه برای بار با جدیدشان آشنا می‌شوند. اما بعد از آن به عقب برمی‌گرداند و به بررسی علل و عواملی می‌پردازد که باعث شدند بوریس یلتسین پوتین را به عنوان جانشین موقتاً اعلام کند. اتفاقی که عملا خود یلتسین را از صحنۀ قدرت خارج کرد باعث هموار شدن راه برای ریاست جمهوری رسمی پوتین شد.

اصلی این فیلم میخائیل گورباچف، یلتسین و پوتین هستند. توجه به این مستند زندگی و کار پوتین که شاید کمتر باشد و همچنین استفادۀ قدیمی پوتین با نشان می‌دهند، برجسته‌ترین هستند.

. پوتین، روسیه و غرب (پوتین، روسیه و غرب) (۲۰۱۱)

این مستند شاید کمی قدیمی باشد، اما حتماً ارزش دیدن دارد، زیرا کارگردان آن، نورما پرسی، یکی از برجسته‌ترین مستندسازان سیاسی معاصر است. پرسی در آثار برجسته‌ترین رویدادها و بحران‌های سیاسی معاصر و انقلاب ایران تا فروپاشی از منظر برجسته‌ترین شوروی است که در این رویدادها نقش داشته است (افرادی مثل هاشمی رفسنجانی، گورباچف ​​و اسلوبودان میلوشوویچ) روایت کرده است.

در مستند «پوتین، روسیه و غرب» پرسی به درون کرملین رفته تا قدرت در درون و نسبت با غرب ارائه کند. موارد بر خلاف اسناد قبلی، موفق نشدند که با خود پوتین گفتگو کند (در حالی که قبلاً به ایران بود، اما مورد خودش حاضر به انجام مصاحبه بود). اما با این پرسی، با افرادی که در درون حلقۀ قدرت در کرملین قرار دارند، از جمله وزرای خارج، دفاع و اقتصاد، گفتگو کنند. موفق‌ترین بخش‌های این مستند روایت‌های دقیق و تازه‌ای است که از مسائلی مانند انقلاب نارنجی، جنگ گرجستان و مذاکرات خلع سلاح هسته‌ای بین روسیه و آمریکا است.

. ناوالنی (Navalny) (۲۰۲۲)

روهر این مستند را دربارۀ الکسی ناوالنی (از مشهورترین عوامل داخلی پوتین) ساخته است. «ناوالنی» جشنوارۀ ساندنس ۲۰۲۲ برندۀ جایزۀ بهترین فیلم از نگاه مخاطبان شد. پوتین در این مستند حضور مستقیم ندارد، اما در واقع تمام اینها مربوط می‌شود. اصلی فیلم جستجو پوتین به قتل رساندن است. بر حسب ادعاهایی که در مستند مطرح می‌شود، پوتین در سال ۲۰۲۰ گروهی از ماموران روسی را مأمور تعقیب ناوالنی و مسموم کردن او با سمنویچوک کرد.

بیشتر زمان این فیلم اختصاص به مصاحبه با خود ناوالنی (قبل از بازگشت به زندانی شدن) و حلقۀ یاران نزدیک او دارد. ادعا می‌کنند که قتل سمنویچوک شیوۀ محبوب پوتین برای ترور مخالفان است. ناوالنی در این مستند شواهدی را هم برای خود ارائه می‌کند که یکی از آن‌ها تماس تلفنی یکی از آن است که قصد ترور او را داشته باشد.

. کیست؟ (?Whoismisterputin) (۲۰۱۵)

والری بالایان، مستندساز اکراینی، در این فیلم با تکیه بر تحقیقات روزنامه‌نگاران مستقل، نگاهی به سرچشمه‌های قدرت و ثروت ولادیمیر پوتین انداخته است. ادعایی که این سند می‌کوشد آن را بر پایۀ اسناد و مدارک ثابت می‌کند که در روسیه بیشتر از هر چیز به دلیل اتحادی است که در اوایل دهۀ ۹۰ میلادی میان او، برخی از مقامات عالیرتبۀ مافیایی هستند.